Szata roślinna

Szata roślinna Borów Tucholskich, w tym leśna, podlegała przez ostatnie wieki silnym przemianom antropogenicznym (pod wpływem człowieka). Nadmierne uproszczenie gospodarki leśnej przejawiało się w powszechnym stosowaniu zrębów zupełnych i sadzeniu gatunków iglastych. Rezultatem tego są dominujące dzisiaj monokultury sosnowe podatne na szkody ze strony owadów, a także mała naturalna odporność na pożary i niektóre choroby grzybowe. Nie zmienia to faktu, że Bory pozostają jednym z piękniejszych i cenniejszych obszarów przyrodniczych w Polsce.

Krajobraz

Leśny Kompleks Promocyjny "Bory Tucholskie" leży w III Krainie Przyrodniczo-Leśnej Wielkopolsko-Pomorskiej. W krajobrazie dominują formy polodowcowe z przeważającymi równinami. Rzeźbę terenu urozmaicają liczne jeziora, mocno zaznaczające się krawędzie dolin rzecznych oraz, na zachodzie i północy, niewielkie wydmy. Kompleks jest położony w dorzeczu Wisły i jej dopływów: Brdy oraz Wdy. Klimat tego obszaru znajduje się pod słabym wpływem oceanicznym i należy do strefy środkowoeuropejskiej. Średni opad roczny wynosi 590 mm. Klimat charakteryzuje się chłodną i późną wiosną, krótkim latem, ciepłą jesienią i niezbyt długą zimą.

 LKP "Bory Tucholskie" z lotu ptaka (fot. B. Chojęta)

Siedliska leśne

Na terenie LKP "Bory Tucholskie" występują wszystkie główne typy siedliskowe lasu właściwe dla obszarów nizinnych, jednak zdecydowanie przeważają siedliska borowe. Zajmują one prawie 94 proc. powierzchni kompleksu, w tym głównie bór świeży i bór mieszany świeży. Taki układ siedlisk przesądza o strukturze gatunkowej drzewostanów, w której bezwzględny prym wiedzie sosna zwyczajna zajmując ponad 95 proc. obszaru leśnego. Spośród innych gatunków zaznaczają swoją obecność: brzoza – 1,8 proc. udziału, dąb – 1,1 proc., olsza czarna – 1,0 proc. i świerk – 0,5 proc. Sosna tworzy monokultury z niewielką domieszką brzozy. Tylko w południowej części kompleksu, na żyźniejszych glebach, pojawiają się drzewostany mieszane z udziałem dębów – szypułkowego i bezszypułkowego, rzadziej buka, świerka i brzozy. Tu również występuje bardziej obfita warstwa krzewiasta. Na uboższych siedliskach borowych ogranicza się ona bowiem zwykle do naturalnie występującego jałowca z domieszką brzozy i sztucznie wprowadzanymi: czeremchą, jarzębiną, dębem i bukiem. Roślinność dna lasu w borach sosnowych tworzą dywany mszyste, urozmaicone płatami borówki czernicy i brusznicy. 

Lasy LKP "Bory Tucholskie", oprócz funkcji ochronnych i produkcyjnych, pełnią również inne, coraz bardziej doceniane  funkcje społeczne.

Ochrona przyrody

Niemal cały obszar Kompleksu Promocyjnego podlega ustawowym formom ochrony przyrody. Największe powierzchniowo są trzy parki krajobrazowe: Tucholski, Wdecki i Doliny Dolnej Wisły oraz trzy obszary chronionego krajobrazu: Śliwicki, Wschodni i Świecki. Najcenniejsze obiekty przyrodnicze są chronione w 18 rezerwatach przyrody o łącznej powierzchni blisko 2700 ha.

Zagrożenia lasu

Do głównych zagrożeń ekosystemów leśnych LKP "Bory Tucholskie" należą:

• pożary, którym sprzyja wysoki udział suchych siedlisk z jednowiekowymi drzewostanami sosnowymi;
• masowe pojawy (gradacje) szkodliwych owadów liściożernych, w tym głównie brudnicy mniszki, barczatki sosnówki, strzygoni choinówki i boreczników, niszczących igły i liście drzew;
• choroby grzybowe powodowane przez hubę korzeni i opieńkę miodową głównie w drzewostanach rosnących na gruntach porolnych;
• szkody wyrządzane w uprawach leśnych przez zwierzynę, zwłaszcza przez jelenie i sarny w miejscach, gdzie występują w nadmiernym zagęszczeniu.

Funkcje społeczne

Lasy LKP "Bory Tucholskie", oprócz funkcji ochronnych i produkcyjnych, pełnią również inne, coraz bardziej doceniane i eksponowane funkcje społeczne, m.in. w turystyce, rekreacji i edukacji ekologicznej. Sieć dróg, liczne szlaki turystyczne lądowe i wodne (spływy kajakowe), ośrodki wypoczynkowe i pensjonaty są coraz chętniej odwiedzane przez turystów i wczasowiczów odkrywających piękno regionu o wyjątkowych walorach przyrodniczych.  Nadleśnictwa z LKP "Bory Tucholskie" przygotowały dla społeczeństwa atrakcyjną ofertę edukacyjną.