Rada Naukowa Leśnictwa jest organem doradczo-konsultacyjnym Prezesa Rady Ministrów w sprawach naukowych dotyczących gospodarki leśnej oraz funkcjonowania ekosystemów leśnych w Polsce. W skład Rady wchodzi dziewięciu wybitnych naukowców reprezentujących: wydziały leśne Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu i Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie. Przewodniczącym Rady jest prof. dr hab. inż. Janusz Sowa z Krakowa.

Rada Naukowa Leśnictwa przebywała w Borach Tucholskich na zaproszenie Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych Andrzeja Koniecznego, który wraz z grupą naczelników Dyrekcji Generalnej LP uczestniczył w tym spotkaniu. W spotkaniu uczestniczyli również: gospodarz terenu – Bartosz Bazela, dyrektor Regionalnej Dyrekcji LP w Toruniu z grupą leśników oraz dyrektorzy sąsiadujących dyrekcji LP w Gdańsku i Poznaniu, które również ucierpiały od nawałnicy z sierpnia 2017 r.

Wszystko o klęsce stulecia
W pierwszym dniu posiedzenia Rady, gospodarze miejsca przedstawili w warunkach kameralnych prezentacje ukazujące szeroko skutki huraganu w lasach kujawsko-pomorskich, gdzie straty w lasach państwowych – w 14 nadleśnictwach klęskowych – sięgnęły 17,8 tys. ha lasów, w tym 5,5 mln m sześc. powalonych i połamanych drzew. Zniszczenia dotyczą tu też ponad 4 tys. ha lasów prywatnych. Goście zapoznali się z aktualną sytuacją na terenie klęski, gdzie od  zaistnienia kataklizmu do chwili obecnej trwają intensywne prace związane z likwidacją jego skutków. Leśnicy z Torunia omówili również gotową już koncepcję odbudowy lasów, podkreślając, że wciąż trwają konsultacje z różnymi środowiskami – zawodowymi, naukowymi, społecznymi – mające na celu stworzenie generalnej strategii zagospodarowania hodowlano-ochronnego terenów pohuraganowych. W tym zakresie bardzo liczą na opinię i sugestie ze strony Rady Naukowej.

Tak to wygląda w terenie
Drugi dzień spotkania poświęcony był lustracji terenowej. Uczestnicy objazdu po terenie nadleśnictw klęskowych: Przymuszewo, Czersk i Rytel – na kilkunastu wybranych obiektach przyrodniczych zaprezentowanych przez gospodarzy – zapoznali się, dyskutowali, formułowali wnioski, co do możliwych wariantów postępowania w celu skutecznego przywrócenia bogatych, różnorodnych, odpornych na rozliczne zagrożenia i trwałych lasów. Wśród żywo i szeroko dyskutowanych prezentacji terenowych znalazły się m.in. takie zagadnienia jak:
- warunki konieczne do uzyskania odnowienia naturalnego zniszczonych drzewostanów,
- problem zagospodarowania, zdewastowanych przez żywioł, dóbr kultury, takich jak stanowisko archeologiczne „Kamienne Kręgi” w Leśnie,
- problem wysokich kosztów zabezpieczania upraw leśnych przed zwierzyną; czy zatem grodzić i w jakim zakresie,
- zabezpieczenie przeciwpożarowe lasów w warunkach wielkopowierzchniowych, jednowiekowych upraw leśnych, które wkrótce pojawią się na tysiącach hektarów terenu klęskowego,
- kształtowanie optymalnych składów gatunkowych nowozakładanych lasów, również przy obecności niepożądanych gatunków ekspansywnych, takich jak np. czeremcha amerykańska,
- postępowanie na terenach chronionych zniszczonych w różnym stopniu przez klęskę huraganu, takich jak rezerwaty przyrody, strefy ochrony wokół gniazd ptaków, obszary Natura 2000,
- fotooptyczna metoda pomiaru drewna pozyskanego, jako efektywne wsparcie nadzoru (ułatwienie pracy) na terenach leśnych dotkniętych wielkopowierzchniową klęską,
- efektywne formy komunikacji społecznej w warunkach klęski żywiołowej w lasach, na przykładzie działalności Nadleśnictwa Rytel (powierzchnia edukacyjna z platformą widokową, kontakty z mediami, rajd „Przez serce klęski” itp.).

Rada wypowie się w sprawie klęski
Trzeci, ostatni dzień wyjazdowego posiedzenia Rady Naukowej Leśnictwa na teren Borów Tucholskich dotkniętych klęską żywiołową, miał charakter dyskusji podsumowującej, którą prowadził przewodniczący prof. dr hab. Janusz Sowa. W pierwszej kolejności członkowie Rady wyrazili uznanie dla ogromu pracy jaką już wykonali leśnicy na terenach zniszczonych przez huragan. Miliony metrów sześc. drewna – pozyskanych, sklasyfikowanych i w dużej części sprzedanych – to wielki sukces, ale też ciężka praca wykonywana w skrajnie trudnych warunkach, pod presją czasu. Wielki zakres remontów i inwestycji, zwłaszcza odnośnie dróg leśnych, ale też publicznych, to jest warunek sprawnej organizacji i przebiegu prac na terenie klęskowym. Trzeba dodać i podkreślić, że wszystkie te prace wykonywane są na koszt Lasów Państwowych i sięgają setek milionów złotych. Niestety, już wiadomo, że przychody ze sprzedaży drewna klęskowego nie pokryją kosztów usuwania skutków nawałnicy i późniejszej odbudowy lasów. Konieczne będzie wsparcie z Funduszu Leśnego, tworzonego przez Lasy Państwowe z własnych środków, na szczeblu krajowym.

Członkowie Rady według kompetencji prezentowali zdanie i stanowisko, co do postępowania ochronnego, hodowlanego, gospodarczego na obszarach zniszczonych przez nawałnicę. Jednym z ważniejszych postulatów zgłaszanych przez leśników pod ocenę i rozwagę Rady Naukowej jest wniosek o wprowadzenie zapisu do ustawy o lasach, który zwalniałby właścicieli i nadzorujących lasy (w tym PGL Lasy Państwowe) z obwarowań wynikających z ustawy prawo zamówień publicznych w przypadku wystąpienia klęski ekologicznej (przyrodniczej), analogicznie jak ma to miejsce w przypadku ogłoszenia stanu klęski żywiołowej, która dotyka ludność. Właściwie i jednoznacznie zdefiniowany „stan klęski ekologicznej (przyrodniczej)” sprzyjałby podejmowaniu racjonalnych, optymalnych działań zmierzających do likwidacji jej skutków i odbudowy zniszczonego środowiska naturalnego.

Ten i inne postulaty zostały przekazane Radzie Naukowej. W najbliższych tygodniach jej członkowie, w oparciu o materiały źródłowe, wiedzę i obraz zarejestrowany podczas pobytu w Borach Tucholskich oraz własne doświadczenie wynikające z warsztatu naukowego, przygotują i przedstawią opinię, która będzie kluczową składową „Strategii zagospodarowania hodowlano-ochronnego terenów zniszczonych przez nawałnicę z sierpnia 2017 r., na obszarze Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu.”