Leśnicy polscy to grupa społeczeństwa, która poniosła ogromne straty osobowe w latach II wojny światowej, gdyż jako ludzie zawodowo związani z lasem – miejscem tworzenia się i działania zbrojnych grup oporu – z punktu widzenia okupantów stanowili najmniej godne zaufania środowisko społeczeństwa polskiego.

Na ziemiach wcielonych do Rzeszy (Pomorze, Wielkopolska) Niemcy już jesienią 1939 roku przeprowadzili akcję eksterminacyjną wymierzoną głównie w polską inteligencję i przywódców, do których zaliczali się m.in. wyżsi funkcjonariusze Służby Leśnej, głównie nadleśniczowie. Ci z nich, którzy nie trafili przed plutony egzekucyjne, w najlepszym wypadku byli wysiedlani na teren Generalnej Guberni. Zaś leśniczowie i gajowi, którzy nie znaleźli się na listach proskrypcyjnych sporządzanych przez niemieckich sąsiadów (do natychmiastowego rozstrzelania), byli degradowani do roli „pomocników leśnych”, gdyż Niemcom brakowało fachowych kadr, i to stwarzało szanse na przeżycie wojny.

Okupant sowiecki był jeszcze bardziej brutalny i bezwzględny. Już z chwilą najazdu na wschodnie ziemie polskie we wrześniu 1939 roku wyżsi funkcjonariusze leśni (dyrektorzy, inspektorzy leśni, nadleśniczowie) byli rozstrzeliwani jako „polscy panowie” lub trafiali do więzień, a oficerowie rezerwy zmobilizowani wcześniej do Wojska Polskiego dzielili los jeńców Kozielska, Starobielska czy Ostaszkowa, którzy zostali zgładzeni w zbrodni katyńskiej wiosną 1940. Leśnicy polskich Kresów podobnie jak osadnicy wojskowi z punktu widzenia Rosji bolszewickiej stanowili największe zagrożenie w realizacji planów likwidacji Polski i narodu polskiego. To dlatego pierwsza wielka deportacja Polaków na Syberię, 10 lutego 1940 roku, objęła głównie pracowników leśnictwa i ich rodziny. Wywieziono wówczas na pewną śmierć kilkadziesiąt tysięcy ludzi, po których ślad i pamięć miały na zawsze zaginąć. Wielu z nich nie przeżyło, niektórzy nie wrócili do Ojczyzny.

Zasygnalizowane tu okoliczności wojny przewijają się w historiach 24 leśników opisanych w niniejszym drugim tomie publikacji „Leśnicy dla Niepodległej”. Mogły być opisane, gdyż nie powiodły się zbrodnicze plany okupantów unicestwienia narodu. Udało się też dotrzeć do świadków tamtych tragicznych czasów, zdarzeń, przeżyć i ich wspomnień. Często w ostatniej chwili, bo świadkowie II wojny światowej to pokolenie odchodzące, część z autorów wspomnień nie doczekała nawet niniejszej publikacji. Tym większa wdzięczność, że podjęli trud przekazania i pozostawienia nam i przyszłym pokoleniom prawdy, często jakże bolesnej, o losach własnych, rodziny i bliskich.

Czas wojny na szczęście nie wyczerpuje treści opisanych wspomnień i relacji. Części naszych bohaterów wbrew planom prześladowców było pisane przeżyć mroki prześladowań, represji, dyskryminacji. Przeżyły też ich dzieci, ich przekaz trafia do kolejnych pokoleń, chociaż z trudem i niepełny. Powojenne losy nie były łatwe, tym bardziej że Polska, zdradzona przez aliantów, pozostała na długie lata pod wpływem sowieckiej Rosji. Jest jednak budujące to, że Ci umęczeni i ciężko doświadczeni przez przeciwności losu ludzie powracali do pracy w polskich lasach, odbudowywali życie zawodowe i rodzinne, dalej marzyli o Niepodległej i mają swój niezaprzeczalny wkład w jej odrodzenie.

W publikacji znalazły się biogramy 24 leśników. Wymieniamy zgodnie ze spisem treści:

Nadleśniczy Bolesław Osiński (1871-1948)
Dyrektor Feliks osiński (1899-1982)
Inżynier Teodor Sroczyński (1910-1939)
Nadleśniczy Bolesław Kiszkiel (1899-1939)
Nadleśniczy Marian Wilgocki (1896-1939)
Nadleśniczy Sobiesław Mościcki (1900-1940)

Leśniczy Stefan Lipiński ((1894-1943)
Nadleśniczy Norbert Dutkiewicz (1898-1943)
Leśniczy Jan Stetkiewicz (1908-1960)
Nadleśniczy Stefan Beer (1880-1944)
Przodownik leśny Ignacy Rząska (1904-1945)
Nadleśniczy Tadeusz Metzig (1876-1949)

Leśniczy Wiaczesław Hlebowicz (1903-1966)
Nadleśniczy Aleksander Wysiński (1897-1951)
Inżynier Ryszard Kazimierz Borowy (1904-1977)
Nadleśniczy Czesław Łopuski (1882-1967)
Nadleśniczy Lech Babiński (1886-1967)
Inżynier Franciszek Sosnowski (1900-1974)

Leśniczy Henryk Bolcek (1902-1979)
Inspektor Ryszard Sierpiński (1896-1983)
Leśniczy Stanisław Czaiński ((1895-1985)
Leśniczy Leonard Karolewski (1908-1982)
Nadleśniczy Eugeniusz Bicz (1900-1985)
Leśniczy Józef Mazgaj (1926-2014)